Ramy regulacyjne sektora wideo online

Poniżej opisane zostały główne obszary regulacji mediów oraz samoregulacje rynku. O jakich wartościach i regulacjach należy pamiętać prowadząc działalność w tym obszarze?

Podstawową regulacją określającą zasady funkcjonowania me
diów w Polsce oraz działalności reklamowej z nimi związanej jest Ustawa o Radiofonii i Telewizji. Wbrew jej nadal obowiązującej nazwie od blisko dekady nie dotyczy ona tylko aktywności telewizyjnej i radiowej, lecz także cyfrowej dystrybucji treści wideo. To rozszerzenie wynika z przyjęcia dyrektywy 2010/13/UE w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych, czyli tzw. Dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych. Po ośmiu latach zapisy regulacji europejskich zostały odświeżone ze względu na zmianę sytuacji na rynku i 14 listopada 2018r. przyjęto dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1080 zmieniającą zapisy poprzedniej regulacji. Obecnie trwa proces implementacji tych aktualizacji do krajowych porządków prawnych i w 2021 roku należy spodziewać się istotnych zmian w brzmieniu Ustawy o Radiofonii i Telewizji, które wyznaczą nowy porządek funkcjonowania internetowego sektora audiowizualnego. Niestety, w projekcie zmian w ustawie, poza przepisami wynikającymi z harmonizacji przepisów na poziomie Europy, pojawia się szereg nadprogramowych obowiązków zaproponowanych przez polskiego regulatora i niewynikających z zapisów dyrektywy, które szczególnie obciążą polski rynek. W momencie pisania tego materiału projekt jest po konsultacjach społecznych, lecz ustawa nie weszła jeszcze w życie zatem zamiast wskazywać konkretne przepisy i przywoływać ich wierne brzmienie (które mogą jeszcze ulec zmianie w toku dalszych prac) zwracamy uwagę na główne kluczowe kierunki prac. Poniżej opisane zostały główne zmiany i trendy w sposobie regulacji sektora.

VOD bezpieczne dla dzieci i dostępne dla osób z niepełnosprawnościami

Jednym z głównych obowiązków serwisów VOD jest stosowanie się do zasad ochrony małoletnich przed dostępem do treści dla nich nieodpowiednich. W ramach rewizji obowiązujących przepisów planowany jest przegląd i ewentualna aktualizacja rozporządzeń Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji dotyczących sposobu kategoryzacji treści na poszczególne grupy wiekowe i sposobu ich oznaczania. Już teraz serwisy VOD mają obowiązek kwalifikacji treści w zależności od tego, czy są odpowiednie dla widzów w każdym wieku, od 14, 16 czy 18 roku życia. Właściwe uporządkowanie katalogu pod tym względem jest obowiązkiem dostawcy usługi, na podstawie wytycznych KRRiT opisujących, jakiego typu treści bądź sceny w filmach kwalifikują całą produkcję do określonych grup. To właśnie te wytyczne będą rewidowane w celu zapewnienia możliwie najlepszej ochrony małoletnich przed niewłaściwymi dla nich treściami, takimi jak alkohol, seks czy wulgaryzmy.

Proponowana jest także istotna zmiana w zakresie stosowania udogodnień dla niepełnosprawnych dotycząca audiowizualnych usług medialnych na żądanie. Dotychczas serwisy VOD miały dążyć do zwiększania dostępności swojego katalogu dla osób z niepełnosprawnościami. Sposób i tempo tego procesu było jednak określane przez samego przedsiębiorcę. W obecnie proponowanych przepisach określone mają być procentowe progi wskazujące, jaka część katalogu powinna zawierać udogodnienia (jak napisy czy tłumacz migowy), co pociąga za sobą określone inwestycje i prace po stronie usługodawcy. Progi te mają być określone skokowo w czasie, tak, aby w poszczególnych latach ten udział stale się zwiększał.

Wśród nowych obowiązków dla serwisów VOD należy wskazać dodatkowe obowiązki informacyjne. Oznaczają one m.in. konieczność stałego raportowania informacji o strukturze właścicielskiej dwukrotnie wykraczające poza normy określone w standardach KRS. Oznacza to, że nawet wspólnicy i akcjonariusze, którzy posiadają chociażby 5% kapitału zakładowego powinni być upubliczniani, chociaż standardem w rejestrze przedsiębiorców przyjęto poziom 10% jako próg znaczącego wpływu na działalność firmy. Taki obowiązek nie wynika w żaden sposób z intencji europejskiego regulatora i stanowi dodatkową uciążliwość w prowadzeniu działalności dla dostawcy audiowizualnych usług na żądanie. Kolejnym obowiązkiem informacyjnym proponowanym przez polskiego regulatora niejako „przy okazji” wdrażania dyrektywy europejskiej jest obowiązek informowania o wszystkich usługach medialnych oferowanych przez dostawcę audiowizualnej usługi na żądanie lub przez podmioty wchodzące w skład tej samej grupy kapitałowej. Dotyczy to także wydawnictw, dzienników i czasopism, pomimo, że ich działalność nie podlega regulacji Ustawy o Radiofonii i Telewizji. Aktualizacji podlega także sposób prowadzenia wykazu podmiotów dostarczających audiowizualną usługę medialną na żądanie. Należy bowiem pamiętać, że podmioty, które prowadzą tego typu działalność wpisane są do wykazu prowadzonego przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji oraz mają obowiązek corocznego sprawozdania sposobu realizacji obowiązków ustawowych.

Koniec z patostreamingiem i ukrytą reklamą na platformach wideo?

Największą zmianą wynikającą z implementacji dyrektywy jest objęcie regulacjami dotyczącymi mediów także platform udostępniania treści wideo. Oznacza to, że nie tylko przedsiębiorcy biorący odpowiedzialność redakcyjną za to, co jest dostępne w ich katalogu VOD, ale także platformy, które jedynie zestawiają treści wrzucane przez użytkowników muszą zadbać o bezpieczeństwo w ramach świadczonych usług.

Platformy oraz osoby wrzucające na nie treści będą miały obowiązki związane z ochroną małoletnich, jak zakaz umieszczania treści szkodliwych (np. nawołujących do przemocy czy popełniania określonych przestępstw), co może mieć istotne znaczenie w przeciwdziałaniu zjawisku patostreamingu. Obowiązywać ma także zakaz publikowania treści uznanych za zagrażające prawidłowemu rozwojowi małoletnich oraz stosowania w tym celu odpowiednich środków technicznych, tak jak to się dzieje w przypadku serwisów VOD. W praktyce oznaczać to może rozszerzenie obowiązujących samoregulacji serwisów VOD w tym zakresie o nowych sygnatariuszy w postaci platform wideo i wdrożenie na nich zabezpieczeń technicznych, które pozwolą chronić małoletnich przed szkodliwymi treściami. Określony zostanie także sposób kwalifikowania treści do kategorii materiałów uznawanych za szkodliwe dla małoletnich, a użytkownicy umieszczający takie treści będą zobowiązani do odpowiedniego ich oznaczenia.

Planowane są również przepisy, które mają wyeliminować ukrytą reklamę na platformach wideo. Platformy mają określić zasady, a użytkownicy platform je stosować, związane z oznaczeniem przekazów handlowych. Założeniem jest, aby podobnie jak to jest w przypadku telewizji, radia czy serwisów VOD, treści które mają charakter reklamowy były wyraźnie oznaczane. Regulator europejski dostrzega bowiem palący problem z brakiem transparentności w tym zakresie i notorycznym wprowadzaniem konsumentów w błąd, którzy ulegają iluzji, iż dany materiał wideo np. produkowany z udziałem znanej osoby, ma charakter niezależnej opinii konsumenckiej.

Wśród obowiązków platform znajdą się także te związane z in
formowaniem odbiorców o podmiocie odpowiedzialnym zaświadczenie usług i Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji, jako podmiocie regulującym go, co ułatwia ewentualne dochodzenie roszczeń czy składanie skarg. KRRiT będzie prowadzić wykaz usług w zakresie dostarczania platform udostępniania wideo, a w razie takiej konieczności rozpatrywać skargi np. użytkowników, których treści zostały zablokowanie przez platformę w związku z realizacją przez nią obowiązków ustawowych.

Samoregulacja rynku

Polski rynek mediowy wyróżnia się na tle innych sektorów w Polsce, ale także rynków mediowych w Europie, pod względem zakresu i skuteczności stosowania samoregulacji. Wśród nich są także samoregulacje wprost dotyczące sektora VOD i dystrybucji treści wideo. Trwają dyskusje, aby te dobre doświadczenia rozszerzyć na nowe podmioty, jak platformy udostępniania treści wideo.

W kontekście treści wideo i reklamy emitowanej w jej otoczeniu należy zwrócić uwagę na dwa przedsięwzięcia realizowane przez IAB Polska. Pierwsza to akcjaReklamuj Świadomie”. Inicjatywa na rzecz uczciwej reklamy” realizowana przez Związek Pracodawców Branży Internetowej od 2014 roku. Jej celem jest propagowanie wśród reklamodawców umieszczania reklam w serwisach z legalnymi treściami, które szanują przepisy obowiązującego prawa oraz prawa osób trzecich, w szczególności prawa autorskie i prawa pokrewne. Wielu reklamodawców, a nawet pośredników reklamowych, nie miało bowiem wystarczającej świadomości, że ich budżety reklamowe i decyzje mogą zasilać konta nieuczciwych przedsiębiorców, a ich reklamy pojawiają się w kontekście nielegalnie udostępnianych treści, co podważa ich wiarygodność. Przez lata aktywności, akcja wspierana przez Stowarzyszenie Sygnał, dostarczające zainteresowanym dane na temat nieuprawnionej dystrybucji treści telewizyjnych na poszczególnych witrynach, przyczyniła się do radykalnego zminimalizowania obecności reklam znanych marek w serwisach udostępniających treści audiowizualne bez uprawnień. To element szeroko promowanej w całej Europie strategii „follow the money” polegającej na walce z serwisami pirackimi poprzez odcinanie ich od źródeł finansowania, a przez zmniejszenie opłacalności tego typu działalności naruszającej czyjeś prawa.

Drugą ważną inicjatywą realizowaną w zakresie IAB jest
Kodeks Dobrych Praktyk w sprawie szczegółowych zasad ochrony małoletnich w audiowizualnych usługach medialnych na żądanie przyjęty i zaakceptowany przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji w 2014 roku. Był to efekt wejścia w życie w 2013 roku znowelizowanej Ustawy o Radiofonii i Telewizji nakładającej na nadawców VOD obowiązek stosowania zabezpieczeń technicznych i innych środków mających na celu ochronę małoletnich przed szkodliwymi treściami. W efekcie debaty rynkowej i współpracy z regulatorem wypracowano techniczne aspekty zabezpieczeń, które pozwalają na weryfikację wieku widza poprzez ograniczenie możliwych metod płatności do tych dostępnych dla osób pełnoletnich i tym samym zabezpieczenie małoletnich przed nieuprawnionym dostępem do treści dla nich szkodliwych. Sam dokument poddawany jest systematycznej rewizji w celu dostosowania go do aktualnych trendów i stosowanych metod płatności w internecie, a skuteczność tej samoregulacji i poprawność oznaczeń treści w katalogach VOD jest regularnie weryfikowana przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji. Ostatni monitoring został upubliczniony na początku 2021 roku, a sam monitoring miał miejsce w 2020. Kontrola wykazała skuteczność stosowanych zabezpieczeń technicznych na poziomie 98%, co jest lepszym wynikiem niż podczas dwóch poprzednich monitoringów. Pokazuje to bardzo wysoką efektywność tej najstarszej obowiązującej w Polsce samoregulacji dotyczącej ochrony małoletnich, i tym samym odpowiedzialność i troskę rynku audiowizualnych usług na żądanie o dobro młodszych odbiorców usług VOD.

Artykuł jest fragmentem „Poradnika reklamy wideo online” stworzonej przez Grupę Roboczą Wideo.
Publikacja stanowi zbiór wiedzy wypracowanej przez wieloletnich specjalistów z tej dziedziny reklamy.
Publikację można bezpłatnie pobrać tutaj >

Teresa Wierzbowska

Wciśnij ESC, żeby zamknąć